„სტაბილური ენერგომომარაგების ქსელი ევროპის შიდა ენერგეტიკული ბაზრის მნიშვნელოვანი საყრდენი და მწვანე ტრანსფორმაციის მიღწევის აუცილებელი ძირითადი ელემენტია“. ცოტა ხნის წინ გამოქვეყნებულ „ევროკავშირის ქსელის მშენებლობის სამოქმედო გეგმაში“ ევროკომისიამ (შემდგომში „ევროკომისია“) ნათლად განაცხადა, რომ ევროპის ენერგოქსელი უნდა გადავიდეს „უფრო ჭკვიანი, უფრო დეცენტრალიზებული და უფრო მოქნილი“ მიმართულებით. ამ მიზნით, ევროკომისია გეგმავს 2030 წლისთვის 584 მილიარდი ევროს ინვესტირებას ელექტროქსელის მოდერნიზაციისთვის.
ევროკომისიის ამ ნაბიჯის უკან დგას ენერგეტიკული საზოგადოების მზარდი შეშფოთება ევროპის ელექტროქსელის მშენებლობის პროგრესის შეფერხებასთან დაკავშირებით. ანალიტიკოსები ზოგადად თვლიან, რომ ევროკავშირის ამჟამინდელი ელექტროქსელი ძალიან მცირეა, შედარებით ჩამორჩენილი, ძალიან ცენტრალიზებული და არასაკმარისად დაკავშირებული და მრავალი გამოწვევის წინაშე დგას.
პირველ რიგში, მოძველებული გადამცემი და გამანაწილებელი ქსელი ვერ აკმაყოფილებს ელექტროენერგიის მოხმარების მზარდ მოთხოვნას. პროგნოზირებულია, რომ 2030 წლისთვის ევროკავშირში ელექტროენერგიის მოხმარება დაახლოებით 60%-ით გაიზრდება ამჟამინდელ დონესთან შედარებით. ამჟამად, ევროპის ელექტროგამანაწილებელი ქსელების დაახლოებით 40% 40 წელზე მეტია გამოიყენება და მათი საწყისი საპროექტო სიცოცხლის ვადის ამოწურვამდე 10 წელზე ნაკლები დრო რჩება. მოძველებული ელექტროქსელი არა მხოლოდ კარგავს ელექტროენერგიის გადაცემის ეფექტურობას, არამედ პოტენციურ საფრთხეებსაც ქმნის უსაფრთხოების თვალსაზრისით.
მეორეც, განახლებადი ენერგიის როგორც მიწოდების, ასევე მოთხოვნის მხრივ ზრდის იმპულსი არსებულ ქსელებს გამოცდას უქმნის. მილიონობით ახალი სახურავის მზის პანელის, თბოტუმბოს და ადგილობრივი ენერგეტიკული საზოგადოების საერთო რესურსების დამონტაჟებას ქსელზე წვდომა დასჭირდება, ხოლო ელექტრომობილების დამუხტვასა და წყალბადის წარმოებაზე მზარდი მოთხოვნა უფრო მოქნილ და მოწინავე ქსელურ სისტემებს მოითხოვს.
გარდა ამისა, ბევრი ელექტროენერგიის მწარმოებელი უჩივის რთულ მარეგულირებელ პროცესს. „გეგმაში“ აღნიშნულია, რომ ბევრ ქვეყანაში განახლებადი ენერგიის გენერაციის პროექტებს ქსელთან მიერთების უფლების მისაღებად დიდი ხნის ლოდინი უწევთ. ლეონჰარდ ბირნბაუმმა, ევროპის ელექტროენერგეტიკული ინდუსტრიის ალიანსის ხელმძღვანელმა და გერმანიის E.ON ჯგუფის აღმასრულებელმა დირექტორმა, ერთხელ უკმაყოფილება გამოთქვა: „როგორც გერმანიის უმსხვილესი კომუნალური კომპანია, E.ON-ის ქსელზე წვდომის განაცხადიც უშედეგო აღმოჩნდა“.
არა მხოლოდ ეს, ევროკავშირში მზარდი ელექტროენერგიის ტრანზაქციები წევრ სახელმწიფოებს შორის ქსელური ურთიერთდაკავშირების უფრო მაღალ მოთხოვნებსაც წამოჭრის. ცნობილმა ევროპულმა ანალიტიკურმა ცენტრმა, საგარეო ურთიერთობათა საბჭომ, თავის ანგარიშში აღნიშნა, რომ როდესაც წევრ სახელმწიფოს არ გააჩნია შიდა ელექტროენერგიის გამომუშავება, მას შეუძლია ენერგია სხვა ქვეყნებიდან მიიღოს, რაც მთელი ევროპის ენერგეტიკულ მდგრადობას გაზრდის. მაგალითად, 2022 წლის ზაფხულში ექსტრემალურად მაღალი ტემპერატურის დროს, საფრანგეთის შიდა ატომურმა ელექტროსადგურებმა შეამცირეს ელექტროენერგიის გამომუშავება და შიდა მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად გაზარდეს ელექტროენერგიის იმპორტი გაერთიანებული სამეფოდან, ესპანეთიდან, გერმანიიდან და ბელგიიდან.
ევროპის გადამცემი სისტემის ოპერატორთა ალიანსის მიერ ჩატარებული გამოთვლები, რომელიც 39 ევროპულ ენერგეტიკულ კომპანიას წარმოადგენს, აჩვენებს, რომ მომდევნო შვიდი წლის განმავლობაში ევროკავშირის საზღვრისპირა გადამცემი ინფრასტრუქტურა უნდა გაორმაგდეს და 2025 წლისთვის მას 23 გიგავატი სიმძლავრე უნდა დაემატოს. ამის საფუძველზე, 2030 წლისთვის წელს დამატებით 64 გიგავატი სიმძლავრე დაემატება.
ამ გარდაუვალ გამოწვევებზე რეაგირების მიზნით, ევროკომისიამ გეგმაში შვიდი ძირითადი სფერო გამოავლინა, რომლებზეც ფოკუსირება უნდა მოხდეს, მათ შორის არსებული პროექტების განხორციელების დაჩქარება და ახალი პროექტების შემუშავება, გრძელვადიანი ქსელის დაგეგმვის გაძლიერება, მომავალზე ორიენტირებული მარეგულირებელი ჩარჩოს დანერგვა და ელექტროქსელის გაუმჯობესება. ინტელექტუალური დონე, დაფინანსების არხების გაფართოება, ლიცენზირების დამტკიცების პროცესის გამარტივება და მიწოდების ჯაჭვის გაუმჯობესება და გაძლიერება და ა.შ. გეგმა თითოეული ზემოთ ჩამოთვლილი სფეროსთვის კონკრეტულ სამოქმედო იდეებს გვთავაზობს.
ევროპის ქარის ენერგიის ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორი, ჟილ დიქსონი, მიიჩნევს, რომ ევროკომისიის მიერ „გეგმის“ წამოწყება „ჭკვიანური ნაბიჯია“. „ეს აჩვენებს, რომ ევროკომისიამ გააცნობიერა, რომ ელექტროქსელში მასშტაბური ინვესტიციების გარეშე ენერგეტიკული გარდამავალი პერიოდის მიღწევა შეუძლებელია“. დიკსონმა დადებითად შეაფასა გეგმის აქცენტი ელექტროქსელის მიწოდების ჯაჭვის სტანდარტიზაციაზე. „გადაცემის სისტემის ოპერატორებმა სტანდარტიზებული აღჭურვილობის შესაძენად მკაფიო სტიმულები უნდა მიიღონ“.
ამასობაში, დიკსონმა ხაზი გაუსვა სასწრაფო ზომების მიღების აუცილებლობას, განსაკუთრებით განახლებადი ენერგიის პროექტების რიგის მოსაგვარებლად, რომლებიც ქსელთან მიერთებას ითხოვენ. დიკსონის თქმით, მნიშვნელოვანია პრიორიტეტის მინიჭება ყველაზე მომწიფებული, სტრატეგიული და მშენებლობის ყველაზე დიდი ალბათობით განსახორციელებელი პროექტებისთვის და თავიდან იქნას აცილებული „სპეკულაციური პროექტებისთვის საქმის ჩაშლის“ მიცემა. დიკსონმა ასევე მოუწოდა საჯარო ბანკებს, როგორიცაა ევროპის საინვესტიციო ბანკი, უზრუნველყონ საპასუხო გარანტიები მსხვილი ინფრასტრუქტურული პროექტებისთვის.
ევროკავშირის მიერ ელექტროქსელის მოდერნიზაციის აქტიური ხელშეწყობის კონტექსტში, ყველა წევრმა სახელმწიფომ ერთად უნდა იმუშაოს გამოწვევების დასაძლევად და ევროპული ელექტროქსელის მშენებლობაში უფრო დიდი გარღვევის ხელშესაწყობად. მხოლოდ ამ გზით შეუძლია ევროპას უფრო მწვანე და მდგრადი მომავლისკენ სვლა.
სუზი
სიჩუანის მწვანე მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების შპს, კომპანია
0086 19302815938
გამოქვეყნების დრო: 2024 წლის 22 იანვარი
